Οι τραυματισμοί είναι συχνοί, σε κάθε άθλημα και κάθε αθλητική δραστηριότητα, στους επαγγελματίες ή/και ερασιτέχνες αθλητές.
Οι αιτίες μπορεί να είναι καταπόνηση, μη καλή προετοιμασία, απροσεξία κ.ά. που θα αναλυθούν παρακάτω.
Η κατηγορία με τη συχνότερη εμφάνιση στα αθλητικά ατυχήματα, είναι οι μυϊκές, οστικές και οι κακώσεις σε τένοντες. Όλοι αυτοί οι τραυματισμοί, μπορεί να αφορούν έως και το 50% του συνόλου των αθλητικών κακώσεων.
Από αυτές οι μυϊκές κακώσεις αφορούν συνήθως το 30% ενώ ένα μεγάλο ποσοστό, περίπου το 25% από αυτές υποτροπιάζει λόγο μη ικανοποιητικής επούλωσης και δημιουργίας ουλώδη ιστού.
Ας δούμε όμως τι σημαίνει μυϊκή κάκωση.
Μυϊκή κάκωση
Οι μύες είναι υπεύθυνοι για όλες τις κινήσεις μας ενάντια στη βαρύτητα, την καθημερινή μας δραστηριότητα, αλλά και για την κινητική λειτουργία όλου του σώματος.
Εδώ, θα μιλήσουμε για τους σκελετικούς μύες.
Ανατομικά, οι σκελετικοί μύες, που αφορούν την κίνηση του σκελετού, έχουν τρία βασικά τμήματα:
- την έκφυση, το σημείο από το οποίο προσφύεται στο σκελετό και έχουμε καθορίσει ότι ξεκινά ο μυς,
- την κατάφυση, το σημείο που καταφύεται στο σκελετό και ουσιαστικά έχουμε καθορίσει ότι είναι το τέλος του μυ,
- τη γαστέρα, δηλαδή το κεντρικό τμήμα του μυός, και είναι το τμήμα που συσπάται και αφορά στην κινητική λειτουργία του σκελετού.
Οι προσφύσεις των μυών στα οστά καλούνται τένοντες. Το σημείο που ο μυς μετατρέπεται σε τένοντα ονομάζεται μυοτενόντια συμβολή.
Ο κάθε μυς αποτελείται από χιλιάδες μυϊκές ίνες, σχηματίζοντας τις μυϊκές δεσμίδες, οι οποίες περιβάλλονται από συνδετικό ιστό. Πολλές μυϊκές δεσμίδες λοιπόν αποτελούν έναν μυ.
Οι μυϊκές ίνες είναι δύο τύπων:
- Οι ερυθρές τύπου 1 (με βραδεία, αερόβια σύσπαση)
- Οι λευκές τύπου 2 ( με ταχεία και αναερόβια σύσπαση).
Οι λευκές τύπου 2 διακρίνονται σε:
- Λευκές τύπου 2Α, υπεύθυνες για τη δύναμη σε παρατεταμένο χρόνο
- Λευκές τύπου 3Α, υπεύθυνες για την ίδια δύναμη σε μικρό χρονικό διάστημα.
Αίτια
Τα συχνότερα αίτια μυϊκών κακώσεων είναι:
- Η Καταπόνηση ή υπέρχρηση
- Ο τραυματισμός
- Ο εκφυλισμός που συχνά αφορά μεγαλύτερης ηλικίας άτομα και όχι αθλητές.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα που συχνά παρατηρούνται σε μυϊκή κάκωση είναι τα ακόλουθα:
- Πόνος σε προσπάθεια σύσπασης του μυός όσο και κατά τη διάταση του
- Μειωμένη κινητικότητα των παρακείμενων αρθρώσεων της περιοχής της κάκωσης ανάλογα με την βαρύτητα της.
- Εκχύμωση και οίδημα στην περιοχή πάντα ανάλογα με την βαρύτητα της βλάβης.
Διάγνωση
Η διάγνωση των μυϊκών κακώσεων είναι κυρίως κλινική.
Σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάζεται να γίνουν ορισμένες εξετάσεις όπως μαγνητική τομογραφία ή υπέρηχος για την εκτίμηση του μεγέθους της βλάβης.
Τύποι Μυϊκών κακώσεων
Οι κακώσεις των μυών μπορεί να αφορούν τόσο τους τένοντες, τη γαστέρα ή τη μυοτενόντια συμβολή.
Η βαρύτητα της διαταραχής καθορίζει και το βαθμό της κάκωσης. Έτσι οι μυϊκές κακώσεις μπορεί να είναι:
- Πρώτου βαθμού
Μπορεί να την έχετε ακούσει και ως «διάταση», αφορά σε μυϊκή ρήξη, περίπου του 5% των μυϊκών ινών, της γαστέρας του μυ.
- Δευτέρου βαθμού
Μπορεί να την έχετε ακούσει και ως μερική ρήξη του μυ, και αφορά μεγαλύτερο ποσοστό ρήξης των μυϊκών ινών της γαστέρας του μυ.
- Τρίτου βαθμού
Εδώ υπάρχει ολική ρήξη του μυ, και λύση της συνέχειας του.
Αίτια μυϊκών ρήξεων
Οι μυϊκές κακώσεις στους αθλητές μπορεί να οφείλονται:
Ρήξεις από εξελκυσμό ( έντονη και βίαιη μετατόπιση )
Αυτοί οι τραυματισμοί εντοπίζονται συχνά στα σημεία έκφυσης και κατάφυσης του μυ.
Συνήθως είναι εξαιτίας πολύ έντονης πίεσης δυνάμεων, ενδογενώς, σε έντονη αθλητική δράση.
Το νευρομυϊκό σύστημα είναι υπεύθυνο για το συντονισμό της λειτουργικής δράσης των μυών στην προσπάθεια κίνησης του μυ. Εάν αποτύχει το σύστημα να συντονίσει την κινητική δράση μεταξύ των αρθρώσεων έχουμε τη ρήξη από εξελκυσμό.
Τα αθλήματα που συχνά εμφανίζουν οι αθλητές τέτοιες κακώσεις είναι τα αθλήματα αντοχής και ταχύτητας π.χ. στίβος, ποδόσφαιρο, μπάσκετ και όλα όσα απαιτούν πολύ έντονη μυϊκή συστολή και μάλιστα περισσότερο σε διαρθρικούς μύες.
Το σύμπτωμα είναι έντονος και οξύς πόνος, με συνοδή αδυναμία συνέχισης της αθλητικής δραστηριότητας. Συχνά είναι ψηλαφητό, το κενό στη συνέχεια του μυ.
Ρήξη από συμπίεση
Όταν στη διάρκεια της άθλησης υπάρξει άμεση εφαρμογή βίας και ο μυς συμπιεστεί στο οστό η συνέπεια είναι η ρήξη των εν τω βάθει στιβάδων του και η τοπική αιμορραγία, προκαλώντας ενδομυϊκό αιμάτωμα.
Η συμπτωματολογία είναι έντονος πόνος, περιορισμός της κινητικότητας του μέλους ειδικά να συνοδεύεται από αιμορραγία.
Πώς εξελίσσεται μία κάκωση
Η παθοφυσιολογία της κάκωσης έχει ως εξής:
- Φάση ρήξης.
Στην αρχική φάση της κάκωσης έχουμε τη ρήξη των μυϊκών ινών και τη λύση της συνέχειας του μυ
- Φάση φλεγμονής
Σε αυτή τη φάση υπάρχει φλεγμονώδης εξεργασία στην περιοχή για την επούλωση του τραύματος
- Φάση αναγέννησης των μυϊκών ινών
Αυτή ξεκινάει περίπου 24 ώρες μετά την κάκωση, καθώς διαφοροποιούνται τα μυϊκά κύτταρα σε μυϊκές ίνες. Σε αυτό φαίνεται να παίζουν ρόλο τα μυϊκά βλαστοκύτταρα, από το ενδοθήλιο των αγγείων.
Παρενέργειες στην αποκατάσταση της ρήξης
Μυϊκή ίνωση
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για έναν αθλητή είναι ο μετατραυματικός σχηματισμός ουλώδη ιστού. Αυτό ουσιαστικά οδηγεί σε ελάττωση της συσταλτικότητας του μυός και είναι η κύρια αιτία υποτροπής της κάκωσης.
Η φυσικοθεραπεία και συχνά η σωστή φαρμακευτική αγωγή (αποφεύγονται αντιφλεγμονώδη), μπορούν να βοηθήσουν στην οργάνωση της σωστής αποκατάστασης της κάκωσης.
Συχνά χρησιμοποιούνται εκχύσεις ενζύμων και κολλαγόνου που ευνοούν την αναγέννηση του μυϊκού ιστού όπως τα βλαστοκύτταρα αλλά και το PRP (πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια) που τοποθετούνται με ενέσιμη τοπική έκχυση.
Στις πρώτες 48-60 ώρες πολλές φορές συστήνεται R.I.C.E.:
- Rest - ανάπαυση,
- Ice - ψυχρά επιθέματα,
- Compression - ελαστική περίδεση,
- Elevation - ελαφρώς ανάρροπη θέση στο σκέλος.
Έκτοπη οστεοποίηση
Με το όρο αυτό εννοούμε ότι οστίτης ιστός εναποτίθεται σε μία περιοχή μεταξύ μυών ή αρθρικού θύλακα που είναι ουσιαστικά εκτός του σκελετικού συστήματος.
Συνήθως εμφανίζεται ως επακόλουθο τραύματος ή κατάγματος στη περιοχή.
Θεραπεία
Τα θεραπευτικά πρωτόκολλα είναι δύο, η συντηρητική αντιμετώπιση και το χειρουργείο.
Συντηρητική αποκατάσταση
Η συντηρητική αντιμετώπιση με ανάπαυση, πάγο, περίδεση, ανάρροπη θέση και στη συνέχεια ασκήσεις αποκατάστασης είναι η συχνότερα ενδεδειγμένη.
Παρόλαυτα η θεραπεία των μυϊκών κακώσεων συχνά υποβαθμίζεται, ή/και υπολείπεται η σωστή αποκατάσταση και αποθεραπεία λόγο μη σωστής εκτίμησης της σοβαρότητας της βλάβης ή των συμπτωμάτων της.
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα:
- την χρονιότητα των συμπτωμάτων π.χ. πόνος, νέος τραυματισμός, κακός συντονισμός στην προσπάθεια κ.ά.
- την υποτροπή των κακώσεων λόγω πλημμελούς αντιμετώπισης ή γρήγορης επανόδου στο άθλημα.
Αυτό που είναι σημαντικό πάντα είναι να γνωρίζουμε όλοι ότι η κάκωση πρέπει να έχει επουλωθεί πλήρως και ο αθλητής να είναι σε θέση να υποβληθεί σε έντονη καταπόνηση με έντονη «έκρηξη» (σύσπαση) χωρίς επικινδυνότητα επανατραυματισμού.
Χειρουργική αποκατάσταση
Σε κάποιες περιπτώσεις η χειρουργική αποκατάσταση είναι μονόδρομος.
Χειρουργείο συνήθως κάνουμε:
- εάν υπάρχει μεγάλη ρήξη στη συνέχεια του μυός ή του τένοντα.
- σε περίπτωση έκτοπης οστεοποίησης
- αν η συντηρητική αποκατάσταση είναι ανεπιτυχής.
Φυσικοθεραπεία και αποκατάσταση
Η ακινησία και όλα όσα αναφέραμε για τα 2-3 πρώτα εικοσιτετράωρα είναι καλά μόνο αρχικά και δεν «συμφέρουν» στον αθλητή στην επόμενη περίοδο.
Η επόμενη μέρα πρέπει να τον οδηγήσει σε σταδιακή να κινητοποίηση του μέλους, με εξατομικευμένο πρόγραμμα ασκήσεων αποκατάστασης, από τον φυσικοθεραπευτή και την ομάδα αποθεραπείας.
Η φυσικοθεραπεία βοηθά στην παροχέτευση του αιματώματος, καθώς και στον περιορισμό της έκφρασης των φλεγμονωδών αντιδράσεων στο πρώτο στάδιο.
Σε αυτή τη φάση ο αθλητής ξεκινά με:
- Ήπια κινητοποίηση
- Ήπιες διατάσεις στα όρια του πόνου
Στην επόμενη φάση η κινητοποίηση και το ασκησιολόγιο επιλέγονται από το θεραπευτικό team με γνώμονα την εξατομικευμένη ανάγκη, βάση της βλάβης που έχει υποστεί, το χρόνο αποκατάστασης και την ασφαλή για επάνοδο του αθλητή στο αθλητικό πεδίο.
Πρόληψη Μυϊκών κακώσεων
Σίγουρα δεν είναι δυνατόν να αποφευχθούν πάντα οι τραυματισμοί ή η καταπόνηση στο αθλητικό πλαίσιο καθώς οι απαιτήσεις είναι πάρα πολύ μεγάλες ειδικά σε αθλητές υψηλού επιπέδου.
Παρόλαυτα, υπάρχουν κάποιοι κανόνες που πιθανόν να βοηθούν και είναι οι εξής:
- Η σωστή προετοιμασία των μυών και αρθρώσεων με προθέρμανση πριν την έναρξη των αθλητικών δραστηριοτήτων είναι πολύ σημαντική.
- Η έντονη μάλαξη πριν τον αγώνα, βοηθά στην αιμάτωση και διατήρηση της καλής κατάστασης των μυών, τενόντων και αρθρώσεων του αθλητή.
- Οι διατάσεις στο 60% της έντασης, είναι απαραίτητη προϋπόθεση ώστε να διαταθεί το μυϊκό σύστημα, να ανακτήσει την ελαστικότητά του και παράλληλα να είναι έτοιμος για δράση.
- Η σωστή τεχνική κατά τη διάρκεια της άσκησης είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στην αποφυγή καταπόνησης των μυών, τενόντων και αρθρώσεων,
- Πολλές φορές δεν δίνεται σημασία αλλά αποτελεί καίρια προϋπόθεση η χρήση του κατάλληλου εξοπλισμού (π.χ. υποδημάτων, ρουχισμού κ.α.) ,
- Η άθληση σε ακατάλληλους χώρους μπορεί να αποβεί μοιραία για έναν αθλητή σε περίπτωση έντονης αθλητικής δραστηριότητας (π.χ. ακατάλληλων ποδοσφαιρικών γηπέδων).
- Η διατάσεις αποθεραπείας και η μάλαξη αποθεραπείας μετά το τέλος της άθλησης είναι επίσης μέρος της πρόληψης και σωστής διατήρησης της υγείας μυών, τενόντων και αρθρώσεων του αθλητή.
Συμπέρασμα
Οι μυϊκές κακώσεις χρήζουν προσεκτικής και σωστής αντιμετώπισης για να μην υποτροπιάσουν και γίνουν αιτία πολύχρονης και χρονοβόρας αποκατάστασης.
Ο κάθε αθλητής ανάλογα με το πεδία δραστηριοποίησης και των απαιτήσεων του αγωνίσματος του χρήζει διαφορετικής αποκατάστασης και εξατομικευμένης αποθεραπείας.
Η αθλητική αποκατάσταση γενικά είναι μία ολόκληρη επιστήμη στην οποία η αθλητική βιομηχανία στηρίζει όλα τα νέα επιτεύγματα των μεγάλων αθλητών σήμερα.
Πολλές έρευνες και διαφορετικά πρωτόκολλα αποκατάστασης και αποθεραπείας εφαρμόζονται από εξειδικευμένους ιατρούς, φυσικοθεραπευτές και γυμναστές για την πιο γρήγορη, ασφαλή και επιτυχή επάνοδο του αθλητή στο αθλητικό πεδίο.
Ο αθλητής σήμερα είναι προτεραιότητα όσον αφορά σε επίπεδο αποκατάστασης και έρευνας τόσο για την ασφαλή δραση του μέσα στο αθλητικό στίβο, αλλά και όσον αφορά στην αποκατάσταση και την ασφαλή μετάβαση του από το τραύμα στο πεδίο δράσης.
