Η φυσικοθεραπεία ως επιστήμη υγείας εξειδικεύεται πλέον σήμερα, σε πάρα πολλούς τομείς.
Εδώ θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε όλα τα πεδία στα οποία η φυσικοθεραπευτική παρέμβαση είναι απαραίτητη και βοηθά στη λειτουργική αποκατάσταση και επανένταξη του ασθενή.
Πώς βοηθά η φυσικοθεραπεία τον ασθενή;
Υπάρχουν διαφορετικές διαταραχές και διαφορετικές ηλικιακές ομάδες που χρειάζονται παρέμβαση.
Ανάλογα με το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο κάθε ασθενής υπάρχει και η αντίστοιχη ειδικότητα που μπορεί εξειδικευμένα να βοηθήσει την αποκατάσταση του κάθε ατόμου.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η συνεδρίες είναι απόλυτα εξατομικευμένες και αφορούν κάθε φορά το συγκεκριμένο ασθενή.
Σύμφωνα με την πρόοδό του ασθενή, επαναπροσδιορίζονται οι στόχοι του προγράμματος και η εξέλιξη των ασκήσεων και της παρέμβασης.
Σε ποιους τομείς μπορεί κάποιος να ωφεληθεί από τη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση;
Εξειδικεύσεις
Οι πιο γενικοί τύποι φυσικοθεραπευτικής παρέμβασης είναι οι εξής:
Νευρολογική
Οι νευρολογικές παθήσεις συνήθως συνοδεύονται από:
- μη φυσιολογικό μυϊκό τόνο,
- προβλήματα ισορροπίας και συντονισμού,
- μυϊκό σπασμό ή διακύμανση του μυϊκού τόνου,
- τρόμο,
- απώλεια ή απόκλιση στη λειτουργικότητα και
- μειωμένη αισθητικότητα.
Η νευρολογική εξειδικευμένη παρέμβαση στοχεύει στην αποκατάσταση της κινητικότητας και των λειτουργικών διαταραχών των ατόμων που έχουν προβλήματα με το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) ή το περιφερικό νευρικό σύστημα (ΠΝΣ).
Έτσι, η νευρολογική φυσικοθεραπεία είναι υπεύθυνη για την αποκατάσταση των βλαβών του νευρικού συστήματος του ανθρώπου, το οποίο αποτελούν ο εγκέφαλος, ο νωτιαίος μυελός και τα περιφερικά νεύρα.
Οι κινητικές και λειτουργικές αποκλίσεις προέρχονται από εκφύλιση ή βλάβη στο νευρικό σύστημα.
Τα άτομα με νευρολογική διαταραχή αντιμετωπίζουν συνήθως προβλήματα στην κίνηση, στην διαδοχή, τη μυϊκή ισχύ καθώς και στην ισορροπία τους.
Νευρολογικοί είναι οι ασθενείς μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, κακώσεις νωτιαίου μυελού, τραυματικές κακώσεις του εγκεφάλου, Alzheimer, σκλήρυνση κατά πλάκας, ισχιαλγία, ανεύρυσμα, νόσο του Πάρκινσον, άνοια κ.ά.
Ορθοπεδική/μυοσκελετική
Η ορθοπεδική φυσικοθεραπεία είναι ο τομέας της επιστήμης της φυσικοθεραπείας, που ασχολείται με την αξιολόγηση, διάγνωση και θεραπεία του μυοσκελετικού συστήματος του ανθρώπου.
Η ορθοπεδική φυσικοθεραπεία επικεντρώνεται στην επανένταξη του ατόμου στην καθημερινότητα του μετά από όποια βλάβη του μυοσκελετικού συστήματος όπως: τραύμα, χειρουργείο, παραμορφώσεις, οσφυαλγία κ.ά.
Εφαρμόζεται επίσης σε ασθενείς με ακρωτηριασμούς, αρθρίτιδα, προβλήματα στο σκελετό ή που έχουν υποβληθεί σε οποιοδήποτε είδος επέμβασης.
Η αποκατάσταση περιλαμβάνει τη διόρθωση των μυών, των συνδέσμων, των οστών, των αρθρώσεων και των τενόντων του σώματος.
Ο κύριος στόχος είναι η ανακούφιση του πόνου, η αύξηση της κινητοποίησης, η αποκατάσταση τυχόν τραυματισμών αλλά και της λειτουργικότητας του ατόμου.
Καρδιοαναπνευστική
Αυτή η ειδικότητα αντιμετωπίζει τους ασθενείς που πάσχουν από καρδιοπνευμονικές διαταραχές.
Η καρδιοαναπνευστική φυσιοθεραπεία είναι ο τομέας της φυσικοθεραπείας που εξειδικεύεται στην πρόληψη, την αποκατάσταση και την αποκατάσταση ασθενών με βλάβες ή και τραυματισμούς στην καρδιά και τους πνεύμονες.
Οι καρδιοναπνευστικές διαταραχές μπορεί να εκδηλωθούν ως:
- δύσπνοια,
- επίμονος βήχας,
- αυξημένη ανάγκη αναπνοής ή
- μειωμένη ικανότητα άσκησης.
Οι ασθενείς που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία είναι αυτοί που έχουν άσθμα, καρδιακή προσβολή, βρογχεκτασία, ΧΑΠ, κ.ά.
Οι φυσιοθεραπευτές μπορεί να εκπαιδεύουν τους ασθενείς τους ώστε να μπορέσουν να επανακάμψουν και να επανέλθουν στην καθημερινότητα τους ώστε να βελτιώσουν τη συνολική ποιότητα της ζωής τους.
Παιδιατρική
Η παιδιατρική φυσικοθεραπεία είναι ο τομέας της φυσικοθεραπείας, που ασχολείται με τον παιδιατρικό πληθυσμό, από την πρώτη μέρα γέννησης ως και τα 18 έτη.
Αυτός ο τομέας της φυσικοθεραπείας βοηθά στη μέγιστη βελτίωση της κινητικής και λειτουργικής ανάπτυξης του παιδιού με τον πιο φυσιολογικό τρόπο.
Εδώ ο στόχος είναι η αναπτυξιακή διαδικασία να συμβαίνει όσο το δυνατόν πιο φυσιολογικά και το παιδί να κατακτά τα ηλικιακά και αντιληπτικά του ορόσημα.
Οι παιδιατρικοί φυσικοθεραπευτές ως επιστήμονες υγείας αξιολογούν, αναγνωρίζουν, διαγνώσουν και θεραπεύουν όποιο κινητικό, ορθοπεδικό, νευρολογικό, αναπνευστικό ή όποιο άλλο πρόβλημα ή απόκλιση αφορά στο παιδί.
Επίσης, βοηθούν:
- στη βελτίωση οξέων τραυματισμών,
- σε μυοσκελετικές διαταραχές και αποκλίσεις π.χ. σκολίωση, κύφωση
- στις διαταραχές κατά τη γέννηση π.χ. εγκεφαλική παράλυση,
- σε αποκλίσεις στην κινητικοαισθητηριακή ανάπτυξη π.χ. αυτισμός, ΔΕΠΥ
- σε ορισμένες γενετικές διαταραχές όπως π.χ. σύνδρομα.
Οι εξειδικευμένοι παιδοφυσιοθεραπευτές χρησιμοποιούν διάφορες θεραπευτικές τεχνικές οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν στην ενίσχυση της κίνησης ή της λειτουργίας βελτιώνοντας τη συνολική κίνηση αναπτυξιακή διαδικασία.
Γηριατρική
Η Γηριατρική φυσικοθεραπεία ασχολείται με την αποκατάσταση των ατόμων της τρίτης ηλικίας.
Σε αυτό τον τομέα η αποκατάσταση αφορά αναπηρίες, αδυναμία, ανισορροπία, άνοια κλπ. αλλά και στην αποκατάσταση της γενικότερης υγείας του ατόμου που διαταράχθηκε λόγω γήρατος.
Ο στόχος είναι η οργάνωση και η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ηλικιωμένου ώστε να μπορεί να έχει μία καλή ποιότητα ζωής αλλά και να είναι ανεξάρτητος.
Η παρέμβαση βοηθά στη διευκόλυνση της κίνησης και της καθημερινής ζωής για τον ασθενή μέσω προσαρμοσμένων θεραπειών στις ανάγκες του κάθε ατόμου.
Ενδεικτικά οι παθήσεις του μυοσκελετικού και νευρικού συστήματος που μπορεί να σχετίζονται με την τρίτη ηλικία είναι η αρθρίτιδα (πόνος στις αρθρώσεις), η οστεοπόρωση (εύθραυστα και εύθραυστα οστά), άνοια, Alzheimer, κατάθλιψη κλπ.
Οι γηριατρικοί φυσιοθεραπευτές καθοδηγούν τους ηλικιωμένους σχετικά με το τι μπορούν να κάνουν για πρόληψη ή αποκατάσταση στον περιορισμό ορισμένων κινήσεων που μπορούν να επιδεινώσουν τον πόνο.
Επίσης, παρέχουν στους ασθενείς τους βοηθήματα βάδισης για τη βελτίωση της συνολικής κινητικότητας και την ελαχιστοποίηση του πόνου χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνικές και ασκήσεις.
Αθλητική
Η αθλητική φυσικοθεραπεία εξειδικεύεται στην μυοσκελετική αποκατάσταση και την αύξηση της απόδοσης των αθλητών στο αθλητικό πεδίο.
Αυτός ο τομέας της φυσικοθεραπείας εξελίσσεται συνεχώς και παρουσιάζει συνεχώς νέα επιστημονικά δεδομένα.
Η αποκατάσταση σε αθλητικό επίπεδο έχει βελτιωθεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια και οι έρευνες που γίνονται είναι πολλές και εξειδικευμένες για το κάθε άθλημα και κάποιες φορές και εξατομικευμένες για κάποιους αθλητές.
Οι αθλητικοί φυσικοθεραπευτές είναι άριστοι γνώστες του μυοσκελετικού συστήματος και των νέων επιστημονικών δεδομένων και εξελίξεων, συμβάλλοντας τα μέγιστα στην ομαλή επάνοδο του αθλητή στο πεδίο δράσης χωρίς υποτροπές.
Η αποκατάσταση αφορά την γρήγορη επάνοδο αλλά και την αποφυγή υποτροπής του αθλητή στο πεδίο άθλησης.
Είναι κάποιος ασθενής πιο σημαντικός ως προς τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων του;
Η απάντηση εδώ δεν μπορεί να είναι μονολεκτική. Πρέπει να ξέρουμε ότι όλοι οι ασθενείς είναι μοναδικοί.
Πολλές φορές ίσως αναρωτιέται κανείς σε ποιο ασθενή είναι σημαντικότερη ή πιο αναγκαία η αποκατάσταση σε σχέση με κάποιον άλλο.
Δεν υπάρχει κανείς που να είναι σημαντικότερος από κάποιον άλλο.
Παρόλαυτα ίσως είναι πιο άμεση η ανάγκη των ατόμων μετά από νευροχειρουργική ή καρδιοαναπνευστική επέμβαση καθώς υπάρχει άμεσος κίνδυνος για τη ζωή τους.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δίνεται προτεραιότητα σε αυτούς έναντι άλλων.
Εξάλλου καθώς υπάρχουν εξειδικευμένοι θεραπευτές για κάθε τομέα αποκατάστασης, όλοι οι ασθενείς αποτελούν σημαντική προτεραιότητα και είναι εξίσου μοναδικοί για το θεραπευτή.
Να αναφέρουμε απλά ότι οι περισσότερες περιπτώσεις που αναφέρονται στατιστικά, ως πλειοψηφία στην παροχή φυσικοθεραπευτικής παρέμβασης, αφορούν συνήθως ορθοπεδικά και μυοσκελετικά περιστατικά.
Ποιες είναι οι βασικές αρχές της φυσικοθεραπείας;
Οι βασικές αξίες του επαγγέλματος και οι πολλαπλοί τομείς αφορούν στο ηθικό, ατομικό και κοινωνικό επίπεδο και το επίπεδο οργάνωσης του προγράμματος.
Θεμελιώδης αξία στον Κώδικα Δεοντολογίας των φυσικοθεραπευτών είναι η ηθική υποχρέωση να ενδυναμώνουν και να εκπαιδεύουν τους ασθενείς τους.
Η υποχρέωση αφορά στη διευκόλυνση μεγαλύτερης
- ανεξαρτησίας,
- υγείας,
- ευεξίας και
- βελτίωσης της ποιότητας της ζωής τους.
Η πρακτική του φυσιοθεραπευτή καθοδηγείται από ένα σύνολο επτά βασικών αξιών:
- υπευθυνότητα, θα οργανώσει με ασφάλεια την αποκατάσταση του ασθενή
- αλτρουισμός, θα φροντίσει χωρίς ιδίον όφελος τον ασθενή
- συμπόνια/φροντίδα, θα επιδεικνύει σεβασμό ως προς την αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα όλων των ατόμων.
- ακεραιότητα, δεν θα επιτρέψει να εμπλακεί ιδίον συμφέρον στη δουλειά του
- επαγγελματικό καθήκον, θα εκτελέσει με επαγγελματισμό την παρέμβαση
- επαγγελματική συνείδηση, θα φροντίσει τον ασθενή του ώστε να αποκατασταθεί πλήρως και χωρίς υποτροπή
- κοινωνική ευθύνη, ως προς την γρήγορη επάνοδο του ατόμου στην καθημερινότητα.
Οι αρχές της φυσικοθεραπευτικής παρέμβασης
Οι βασικές αρχές που διέπουν το επάγγελμα του φυσικοθεραπευτή είναι:
Εξειδικευμένη και εξατομικευμένη άσκηση, κίνηση και αποκατάσταση.
Ο στόχος πάντα είναι η αποκατάσταση και η λειτουργικότητα του ασθενή. Υπάρχει έντονη ανάγκη σε κάθε ασθενή να επανακάμψει γρήγορα και χωρίς υποτροπή στην καθημερινότητα του.
Η επιτυχία του θεραπευτικού προγράμματος είναι συναφής με την εξειδικευμένη παρέμβαση αλλά και με το απόλυτα εξατομικευμένο πρόγραμμα.
Ο κάθε ασθενής είναι μοναδικός και μόνο έτσι πρέπει να τον βλέπει ο θεραπευτής.
Η χρήση των χεριών ως θεραπευτικό μέσο για θεραπεία και χειρισμούς.
Η φυσικοθεραπεία είναι μία θεραπευτική πρακτική που εφαρμόζεται ως επί το πλείστων με τα χέρια και με εξειδικευμένους χειρισμούς.
Οι συνεδρίες είναι εξατομικευμένες και μοναδικές για το άτομο και διαφορετικές κάθε φορά. Η εξέλιξη του ασθενή καθορίζει κάθε φορά και την αναπροσαρμογή του θεραπευτικού πλάνου.
Χρήση των θεραπευτικών τεχνικών.
Η χρήση των κατάλληλων τεχνικών για το συγκεκριμένο ασθενή είναι πολύ σημαντική.
Με αυτό τον τρόπο η επιλογή του κατάλληλου προγράμματος αποκατάστασης θα δώσει τα μέγιστα αποτελέσματα στην βελτίωση του ασθενή.
Χρήση και γνώση των διαγνωστικών μεθόδων και τεχνολογιών.
Ο φυσικοθεραπευτής είναι αυτός που γνωρίζει πολύ καλά ποια τεχνολογία και μέθοδο είναι η καταλληλότερη για τον εκάστοτε ασθενή.
Πρωταρχικός στόχος είναι η βελτίωση και η λειτουργική αποκατάσταση του ατόμου στο λιγότερο δυνατόν χρόνο και χωρίς επιπλοκές.
Ασφαλής τρόποι προσέγγισης.
Η παρέμβαση είναι πάντα ευθύνη του θεραπευτή. Ο τρόπος και το μέσο που θα επιλέξει είναι σύμφωνα με τις γνώσεις, την εμπειρία και την εκπαίδευση του.
Η ασφάλεια και η αποφυγή υποτροπών είναι κυρίαρχος στόχος.
Ο τρόπος παρέμβασης του θεραπευτή πρέπει να λειτουργεί με ασφάλεια και σύμφωνα με τον κώδικα δεοντολογίας του επαγγέλματος.
Κώδικας δεοντολογίας του φυσικοθεραπευτή
Ας ξεκινήσουμε από τη βασική ευθύνη ενός φυσιοθεραπευτή.
Οι φυσιοθεραπευτές υποστηρίζουν τον ασθενή σε όλα τα στάδια της ζωής του:
- από την ανάρρωση από τραυματισμό,
- τη μείωση του πόνου και της δυσκαμψίας,
- την αύξηση της κινητικότητας και της κίνησης και
- τη μεγιστοποίηση της λειτουργίας και της ποιότητας ζωής.
Αυτό συμβαίνει ενσωματώνοντας σωματική, ψυχολογική, συναισθηματική και κοινωνική ευεξία.
Υπάρχει ένας βασικός Κώδικας Δεοντολογίας σε σχέση με το επάγγελμα του φυσικοθεραπευτή.
Αυτός βασίζεται στους έξι κύριους ρόλους του φυσιοθεραπευτή:
Διαχείριση ασθενών/πελατών
Αφορά στην παροχή προτύπων συμπεριφοράς και απόδοσης που αποτελούν τη βάση της επαγγελματικής ταυτότητας του θεραπευτή απέναντι στον ασθενή.
Ενεργούν με σεβασμό απέναντι σε κάθε άτομο ανεξάρτητα από ηλικία, φύλο, φυλή, εθνικότητα, θρησκεία, εθνικότητα, κοινωνική ή οικονομική κατάσταση, σεξουαλικό προσανατολισμό.
Οφείλουν να προστατεύουν τον ασθενή σχετικά με εμπιστευτικές πληροφορίες και μπορεί να έχουν αποκαλύψει και να τηρούν το ιατρικό απόρρητο.
Δεν πρέπει να έχουν σεξουαλική σχέση με οποιονδήποτε από τους ασθενείς, εποπτευόμενους ή φοιτητές τους.
Παροχή υπηρεσιών υγείας
Πρέπει να παρέχουν υπηρεσίες φυσικοθεραπείας με συμπόνοια και σεβασμό στις ατομικές και πολιτισμικές διαφορές των ασθενών.
Θα πρέπει να ενεργούν με γνώμονα το καλύτερο αποτέλεσμα και το συμφέρον των ασθενών τους πέρα από τα προσωπικά ενδιαφέροντα.
Οφείλουν να εφαρμόζουν κριτική σκέψη και άποψη εντός του πεδίου εφαρμογής και πρακτικής τους και του επιπέδου εμπειρογνωμοσύνης.
Πρέπει να συνεργάζονται και να επικοινωνούν με άλλους επαγγελματίες υγείας αν και όταν αυτό κριθεί απαραίτητο και συμφέρον για τον ασθενή.
Καθήκον
Οφείλουν να συνεργάζονται με ασθενείς/πελάτες για να τους εξουσιοδοτήσουν να λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με την υγειονομική τους περίθαλψη
Δεν πρέπει να κατέχονται από προκαταλήψεις σε σχέση με την πρακτική του κάθε ασθενή και τις προσδοκίες του.
Πρέπει να επιδεικνύουν ανεξάρτητη και αντικειμενική επαγγελματική κρίση με στόχο το συμφέρον του ασθενή σε όλα τα επίπεδα.
Θα πρέπει να αναφέρουν ύποπτες περιπτώσεις κακοποίησης είτε αφορά σε παιδιά ή ευάλωτων ενηλίκων στο κατάλληλο νομικό πρόσωπο.
Είναι υπεύθυνοι για την αποφυγή αισχροκέρδειας εις βάρος των ασθενών τους.
Έρευνα
Μπορούν να παρέχουν τις απαραίτητες πληροφορίες που θα επιτρέψει στους ασθενείς τους να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με τη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση τους ή και τη συμμετοχή τους σε κλινικές έρευνες αν είναι εφικτό.
Όταν συμμετέχουν σε κάποια έρευνα, πρέπει να τηρούν το συγκεκριμένο αυστηρό πρωτόκολλο που διέπει την προστασία της έρευνας και τους συμμετέχοντες σε αυτήν.
Οφείλουν να συμμετέχουν στις προσπάθειες για την κάλυψη των αναγκών υγείας των ανθρώπων σε τοπικό, εθνικό ή παγκόσμιο επίπεδο.
Διοίκηση
Είναι καθήκον τους να αποθαρρύνουν την κακή συμπεριφορά σε επαγγελματίες υγείας και φροντίδας και οφείλουν να αναφέρουν παράνομες ή ανήθικες πράξεις στην αρμόδια αρχή, εφόσον κριθεί απαραίτητο και κατά περίπτωση.
Δεν εκμεταλλεύονται υφιστάμενα άτομα ή εκπαιδευόμενους που βρίσκονται υπό την δική τους εποπτεία.
Δεν πρέπει να παρενοχλούν ποτέ και κανέναν λεκτικά, σωματικά, συναισθηματικά ή σεξουαλικά.
Οφείλουν να συμμορφώνονται με τις ισχύουσες τοπικούς, κρατικούς, και διοικητικούς νόμους ή/και κανονισμούς.
Σε περίπτωση που υποπέσει στην αντίληψη τους η γνώση ότι κάποιος συνάδελφος είναι ανίκανος στο να ασκήσει τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις με τρόπο ασφαλή και σύμφωνα με τη δεοντολογική συμπεριφορά οφείλουν να το αναφέρουν στους ανωτέρους τους ή την αρμόδια αρχή.
Είναι υπεύθυνοι να εφαρμόζουν οργανωτικές συμπεριφορές και επιχειρηματικές πρακτικές που ωφελούν τους ασθενείς τους αλλά και την κοινωνία.
Οφείλουν να είναι ακέραιοι και να μη δέχονται οποιαδήποτε δωροδοκία που μπορεί να επηρεάσει στην επαγγελματική του κρίση.
Εκπαίδευση
Επίδεικνύουν τεκμηριωμένη επαγγελματική κρίση σύμφωνη με τα επαγγελματικά πρότυπα, τα ερευνητικά δεδομένα, την εμπειρία και τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση.
Θα πρέπει να παρέχουν αληθείς, ακριβείς και σχετικές πληροφορίες στα άτομα του περιβάλλοντος του ασθενή και τον ίδιο ενώ δεν πρέπει να κάνουν παραπλανητικές δηλώσεις ή καθοδηγήσεις που μπορεί να έχουν ιδίων όφελος.
Οφείλουν να ενισχύουν την τεχνογνωσία τους μέσω της δια βίου εκπαίδευσης και βελτίωσης των γνώσεων, δεξιοτήτων, ικανοτήτων και επαγγελματικών συμπεριφορών τους ώστε να επιδεικνύουν επάρκεια.
Πρέπει να αναλαμβάνουν την ευθύνη για την επαγγελματική τους ανάπτυξη με βάση την κριτική αυτοαξιολόγηση και τον προβληματισμό σχετικά με τις αλλαγές που προκύπτουν στην εφαρμογή της παρέμβασης, την εκπαίδευση, την παροχή υγειονομικής περίθαλψης και την τεχνολογία.
Συμπέρασμα
Οι φυσικοθεραπευτές ως επαγγελματίες υγείας είναι πάντα δίπλα στον ασθενή ενώ η φυσικοθεραπεία ως επιστήμη υγείας είναι για τον ασθενή.
