Η σκολίωση είναι μια τρισδιάστατη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης. Υπάρχουν διάφοροι τύποι σκολίωσης. Εμφανίζεται κατά την εφηβική ή προεφηβική περίοδο του παιδιού εξού και ο όρος «εφηβική».

Εφηβική Ιδιοπαθής Σκολίωση

ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΠΕΤΣΑΣ

Γράφει o Σπυρίδων Πέτσας

Στην εφηβική ηλικία κυρίως, παρατηρούμε ότι εμφανίζεται ένα ποσοστό παιδιών που αναπτύσσουν σκολίωση.

Γιατί εμφανίζεται στην εφηβεία; Διορθώνεται η σκολίωση; Μπορεί να προληφθεί; Ποιος είναι ο μηχανισμός εμφάνισης της;

Αυτά και πολλά περισσότερα θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε μέσα από αυτό το άρθρο για την εφηβική ιδιοπαθή σκολίωση.

Τι είναι σκολίωση;

Η σκολίωση είναι μια τρισδιάστατη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης.

Είναι μία παρέκκλιση από την ευθυγραμμισμένη, συμμετρική, θέση και στις 3 διαστάσεις, μετωπιαία-δεξιά, αριστερά, οβελιαία-μπροστά πίσω και εγκάρσια πάνω-κάτω.

Η σκολίωση πάντα πάει δεξιά/αριστερά, πίσω και στροφικά ως προς τον άξονα της σπονδυλικής στήλης. Μπορούμε να φανταστούμε αυτή τη στροφή σα να στίβουμε ένα σφουγγάρι.

Η σκολίωση είναι πάντα ίδια;

Τύποι Σκολίωσης

Υπάρχουν διάφοροι τύποι σκολίωσης:

  • Η εφηβική ιδιοπαθής  (ΕΙΣ), που αφορά 8/10 περιπτώσεις σκολίωσης. 
  • Νευρομυϊκή , που αφορά σκολιώσεις από νευρομυϊκές παθήσεις.
  • Ανταλγική , που αφορά σκολιώσεις από προσπάθεια αποφυγής πόνου.
  • Μετατραυματική , που αφορά σκολιώσεις μετά από τραύματα που προκαλούν διαφοροποίηση της στάσης του σώματος.
  • Συγγενής , που αφορά περιπτώσεις των οποίων η αιτία είναι παρούσα κατά τη γέννηση του βρέφους.

Κατά τον προσδιορισμό της σκολίωσης χρησιμοποιούμε λέξεις και φράσεις όπως «ύβος» και σκολιωτική πλευρά, αδύναμη πλευρά ή κοίλο για να περιγράψουμε τις εμπλεκόμενες πλευρές.

Ο ύβος αναφέρεται στην «διόγκωση» που παρουσιάζει η πλάτη στη σκολιωτική πλευρά και το κοίλο της σκολίωσης είναι η εικόνα «εσοχής» που παρουσιάζει η μη σκολιωτική-αδύναμη πλευρά.

Πότε εμφανίζεται η ΕΙΣ;

Εμφανίζεται κατά την εφηβική ή προεφηβική περίοδο του παιδιού, γι' αυτό και ο όρος «εφηβική».

Αίτια της εφηβικής ιδιοπαθούς σκολίωσης

Η αιτιολογία έως τώρα παραμένει άγνωστη. Δεν έχει προσδιοριστεί κανένα αίτιο συγγενές ή επίκτητο για την εμφάνιση της ΕΙΣ, γι αυτό χρησιμοποιούμε και τον όρο «ιδιοπαθής».

Εάν έχω σκολίωση εγώ μπορεί να εμφανίσει και το παιδί μου;

Στις περιπτώσεις της ιδιοπαθούς σκολίωσης, η γενετική προδιάθεση έχει εξακριβωθεί σε συγγενείς πρώτου βαθμού.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι όπως όλα τα παιδιά που έχουν σκολίωση δεν είναι απαραίτητο να έχουν εμφανίσει ένας εκ των δύο γονιών.

Επίσης και στην περίπτωση που ένας εκ των γονιών εμφάνισε ΕΙΣ δε σημαίνει απαραίτητα ότι θα εμφανίσει σίγουρα και το παιδί του.

Υπάρχει όμως κληρονομική προδιάθεση που έχει φανεί σε ερευνητικό επίπεδο.

Ξέρουμε γιατί χειροτερεύει η ΕΙΣ;

Ενώ αγνοούμε την αιτία που προκαλεί τη σκολίωση, γνωρίζουμε το μηχανισμό χειροτέρευσης.

Ο μηχανισμός εξηγείται ως ένας φαύλος κύκλος που περιγράφεται ως εξής : τα ασύμμετρα φορτία κατά την ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης οδηγούν σε ασύμμετρη ανάπτυξη των σπονδύλων.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνονται τα ασύμμετρα φορτία και η παρέκκλιση από την ευθυγραμμισμένη θέση.

Αυτό σημαίνει ότι μετά την εμφάνιση της σκολίωσης η κακή στάση οδηγεί στην ασύμμετρη ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης που με τη σειρά της παρεκκλίνει όλο και περισσότερο.

Πώς θα καταλάβω αν το παιδί μου έχει σκολίωση;

Κάποια πρώτα σημάδια σκολίωσης συνήθως παρατηρούνται από τους γονείς με ασυμμετρία των ώμων ή της λεκάνης.

Η ασυμμετρία αυτή δεν αφορά τη στάση του σώματος αλλά τη φυσική του θέση.

Η συνδρομή του ορθοπεδικού χειρούργου είναι απαραίτητη για την διάγνωση.

Ποιοι είναι οι στόχοι της θεραπείας;

Οι στόχοι του θεραπευτικού πλάνου είναι :

  • Η διαχείριση της ανάπτυξης της σκολίωσης.
  • Μείωση ή/και διακοπή του ρυθμός που αναπτύσσεται
  • Η βελτίωση της στάσης του σώματος
  • Η μείωση του πόνου ή των περιορισμών στην καθημερινότητα (εάν παρατηρούνται)
  • Η πρόληψη αισθητικής παραμόρφωσης
  • Η βελτίωση της αναπνευστικής ικανότητας (σε μεγάλου βαθμού σκολιώσεις)
  • Η εκμάθηση και ενσωμάτωση θέσεων μέγιστης ευθυγράμμισης στην καθημερινότητα.

Αποτελεί η μείωση της σκολίωσης  τον πρώτο στόχο στη θεραπεία;

Η ΕΙΣ είναι μια προοδευτική κατάσταση.

Αυτό σημαίνει ότι όλες οι προσπάθειες πρέπει να συγκεντρωθούν στο ρυθμό που θα συνεχίσει να αναπτύσσεται καθώς η ανακοπή της είναι αδύνατη.

Η επίτευξη μείωσης της σκολίωσης δεν αποτελεί πάντα έναν ρεαλιστικό στόχο γιατί είναι πολυπαραγοντική, εξαρτάται δηλαδή από πολλούς παράγοντες.

Έτσι, η αποτυχία μείωσης των μοιρών της σκολίωσης δεν πρέπει να θεωρείται αποτυχία του θεραπευτικούς προγράμματος. Ακόμη και η διατήρηση κάποιες φορές είναι μία καλή εξέλιξη.

Πότε ολοκληρώνεται η ανάπτυξη του παιδιού μου;

Η ανάπτυξη των παιδιών ολοκληρώνεται συνήθως κατά το 17ο έτος ηλικίας των αγοριών και το 14ο των κοριτσιών.

Η ολοκλήρωση της αναπτυξιακής διαδικασίας μας ενδιαφέρει καθώς τότε σταθεροποιείται στατιστικά και η αύξηση της σκολίωσης. 

Όλα τα παιδιά ολοκληρώνουν την ανάπτυξη με τον ίδιο τρόπο;

Η απάντηση είναι όχι. Γι’ αυτό το λόγο τα ηλικιακά όρια είναι ένας παράγοντας που δε χρησιμοποιείται παρά μόνο αναφορικά.

Το επίπεδο της οστικής ανάπτυξης είναι αυτό που εξακριβώνει πόσο έχει αναπτυχθεί το παιδί και πόσο χρόνος ακόμα απομένει για την ολοκλήρωση της ανάπτυξης.

Αυτοί οι δύο παράγοντες δεν είναι ανάλογοι της ηλικίας του παιδιού.

Ποιος διαγιγνώσκει την ιδιοπαθή εφηβική σκολίωση;

Ο ορθοπεδικός χειρούργος είναι εκείνος που θα δώσει την τελική διάγνωση χρησιμοποιώντας τις απαραίτητες μετρήσεις.

Συνήθως οι γονείς ή οι παιδίατροι παρατηρούν πρώτοι τη σκολίωση.

Η παρατήρηση κάποιας περίεργης θέσης και στάσης του παιδιού μέσα στη διάρκεια της ημέρα και η αδυναμία του παιδιού να τη διορθώσει αυτή τη στάση οδηγεί σε περαιτέρω διερεύνηση.

Πώς γίνεται η διάγνωση της σκολίωσης;

Οι συνηθέστερες μετρήσεις είναι:

  • Το τεστ επίκυψης ή Adam’s Test, το οποίο θα δείξει ανισορροπία μεταξύ της σκολιωτικής και μη σκολιωτικής πλευράς.

Σαν εικόνα φαίνεται ύβος της σκολιωτικής πλευράς σαν ένας μεγάλος λόφος έναντι της αδύναμης πλευράς σα πεδιάδα.

Μια φυσιολογική εικόνα πλάτης στο τεστ επίκυψης θα ήταν τα δυο ημιθωράκια απόλυτα ισορροπημένα.

  • Η μέτρηση ανισορροπίας μεταξύ των ημιθωρακίων η οποία ονομάζεται ATR.
  • Η μέτρηση της γωνίας της σκολίωσης, γωνία Cobb, κατόπιν «ολικής ακτινογραφίας της σπονδυλικής στήλης» που ζητά ο ορθοπεδικός χειρούργος
  • Η μέτρηση του επιπέδου οστικής ανάπτυξης που θα βρεθεί από την ολική ακτινογραφική απεικόνιση της ΣΣ.

Τι ακολουθεί μετά τη διάγνωση της σκολίωσης  το παιδί μου έχει σκολίωση μετά;

Μπορεί να θεραπευτεί η σκολίωση;

Γενικά η σκολίωση αν διαγνωσθεί έγκαιρα έχει καλή έκβαση και μπορεί το παιδί να οργανώσει μία πιο συμμετρική κίνηση. Παρ' όλα αυτά δεν θεραπεύεται με την τυπική έννοια του όρου.

Σε συνέχεια της διάγνωσης οι γονείς ενημερώνονται για τις μεθόδους αντιμετώπισης οι οποίες είναι

  • απλή παρακολούθηση, 
  • συντηρητική θεραπεία με PSSE (φυσιοθεραπευτικές συγκεκριμένες ασκήσεις για τη σκολίωση) με ή χωρίς κηδεμόνα, και
  • χειρουργική διόρθωση της σπονδυλικής στήλης.

Το αποτέλεσμα της θεραπευτικής προσέγγισης διαφέρει καθώς εξαρτάται από διαφορετικούς παράγοντες κάθε φορά.

Τι σημαίνει «παρακολουθούμε» τη σκολίωση και τι περιλαμβάνει;

Η παρακολούθηση της σκολίωσης γίνεται συνήθως όταν το παιδί πλησιάζει την ολοκλήρωση της οστικής ανάπτυξης του και:

  • η σκολίωση του είναι μικρή δηλαδή μικρότερη των 15ο μοίρες ή 
  • εμφανίζει μια ανάλογα μικρή σκολίωση μακριά από την οστική ανάπτυξη

αλλά ο γιατρός κρίνει ότι δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας.

Η παρακολούθηση μπορεί να επαναλαμβάνει συχνή καταγραφή των σωματομετρικών του παιδιού:

  • Ύψος
  • Ύψος της πλάτης
  • Βάρος
  • Άνοιγμα χεριών Μετρήσεις ATR ανά 3 ή 6 μήνες
  • Ακτινογραφία ανά 1 ή 2 έτη

Τι είναι η συντηρητική θεραπεία και πότε την ακολουθούμε;

Η συντηρητική θεραπεία με PSSE κηδεμόνα, ακολουθείται συνήθως όταν ο γιατρός κρίνει ότι ο συνδυασμός

  • της οστικής ανάπτυξης, 
  • της ηλικίας του παιδιού και
  • της γωνίας Cobb, 

μας δίνουν αυξημένες πιθανότητες χειροτέρευσης της σκολίωσης.

Η χρήση κηδεμόνα προτείνεται όταν η γωνία Cobb, χωρίς να αποτελεί απόλυτο κριτήριο, είναι μεγαλύτερη από 25ο.

Η συντηρητική θεραπεία με PSSE γίνεται από εξειδικευμένους φυσικοθεραπευτές σε μεθόδους αντιμετώπισης σκολίωσης, με την πιο γνωστή να είναι η μέθοδος Schroth.

Τι είναι οι ασκήσεις PSSE; Είναι επίπονες;

Η συντηρητική θεραπεία με PSSE και/ή χωρίς κηδεμόνα δεν είναι καθόλου επίπονες, ειδικότερα για τη μέθοδο Schroth που αποτελεί την πιο διαδεδομένη και στην Ελλάδα.

Οι ασκήσεις επικεντρώνονται στον έλεγχο της κατεύθυνσης της αναπνοής.

Στόχος είναι η χρήση της λειτουργίας της αναπνοής για την έκπτυξη του κοίλου της σκολίωσης, δηλαδή εκπαιδεύουμε μέσω των ασκήσεων, την αναπνοή να διατείνει το σημείο της σκολίωσης που είναι «κλειστό», βραχυμένο.

Οι ασκήσεις διδάσκουν αυτόν τον τρόπο αναπνοής χρησιμοποιώντας θέσεις μέγιστης ευθυγράμμισης της σπονδυλικής στήλης και ως εξοπλισμό καθημερινά εργαλεία γυμναστικής όπως λάστιχα, steps ή σκαμπό και καρέκλες.

Τα παιδιά εκπαιδεύονται και να διατηρούν τη θέση της μέγιστης ευθυγράμμισης κατά τη διάρκεια καθημερινών τους αναγκών ή δραστηριοτήτων, όπως

  • το κάθισμα στο σχολείο ή στο διάβασμα, 
  • την αθλητική του δραστηριότητα,
  • την όρθια στάση καθώς και
  • σε οτιδήποτε καταλαμβάνει μεγάλο χρονικό διάστημα της ημέρας τους ή γίνεται επαναλαμβανόμενα.

Η χρήση κηδεμόνα προτείνεται πάντα να εφαρμόζεται με ασκήσεις.

O κηδεμόνας σχεδιάζεται από εξειδικευμένο ορθωτικό τεχνίτη.

Στόχος του είναι να ασκεί πίεση σε συγκεκριμένα σημεία της σπονδυλικής στήλης όπως ο σκολιωτικός ύβος με κατεύθυνσης προς τη θέση ευθυγράμμισης.

Ο κηδεμόνας ανάλογα με το θεραπευτικό πλάνο μπορεί να χρειάζεται να φοριέται κατά τη διάρκεια των ασκήσεων ώστε να λειτουργεί υποστηρικτικά και συμπληρωματικά στην προσπάθεια του παιδιού.

Όσο αφορά την καθημερινότητα η καθημερινή εφαρμογή του κυμαίνεται από λίγες ώρες έως το μεγαλύτερο κομμάτι της ημέρας.

Η σωστή κατασκευή του και η χρήση του θεωρούνται αναπόσπαστο κομμάτι του θεραπευτικού πλάνο στην προσπάθεια διαχείρισης σκολιώσεων μεγαλύτερων των 25ο σε παιδιά με μεγάλο υπόλοιπο οστικής ανάπτυξης.

Ο κηδεμόνας διευκολύνει την παθητική ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης, δηλαδή το παιδί κατά τη διάρκεια της ημέρας ωθείται σε μια πιο ευθυγραμμισμένη θέση από οποιαδήποτε μπορεί να πάρει μόνο του.

Η χρήση του αλλά και η διάρκεια εφαρμογής του είναι παράγοντες που αξιολογούνται κατά την αρχή του θεραπευτικού προγράμματος αλλά και κατά τη διάρκεια του.

Δηλαδή κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες ένα παιδί που μπορεί να ξεκίνησε να φοράει κηδεμόνα αρκετές ώρες, όταν η οστική ανάπτυξη είναι κοντά στην ολοκλήρωση της μπορεί να μας δίνει το περιθώριο να μειώσουμε τις ώρες εφαρμογής.

Είναι σημαντικό να υπάρχει ορθή αξιολόγηση και ενημέρωση για τις δυνατότητες αλλά και τα διαφορετικά χαρακτηριστικά της κάθε περίπτωσης.

Ποια είναι η χειρουργική αντιμετώπιση για τη σκολίωση και πότε την ακολουθούμε;

Υπάρχουν περιπτώσεις που δεν αποδίδει η συντηρητική θεραπεία.

Όταν λοιπόν συμβεί αυτό και η σκολίωση έχει ξεπεράσει τις 40ο μοίρες τότε είναι πιθανό ο γιατρός να προτείνει χειρουργική αντιμετώπιση για να ευθυγραμμίσει την σπονδυλική στήλη.

Η πιο συχνή μέθοδος είναι η σπονδυλοδεσία.

Μετά το χειρουργείο και την ανάρρωση του παιδιού σχεδόν πάντα ακολουθούνται και πάλι ασκήσεις PSSE για βελτίωση της στάσης του σώματος.

Ποια είναι η σωστή θεραπεία για το δικό μου παιδί;

  • Καμία από τις παραπάνω γενικές οδηγίες δεν αποτελεί καθολική εντολή.
  • Κάθε παιδί αποτελεί μια ξεχωριστή οντότητα από οποιοδήποτε άλλο.
  • Το ίδιο ισχύει και για τη σκολίωση που εμφανίζει το κάθε παιδί.
  • Η σωστή θεραπεία βασίζεται στα αντικειμενικά κριτήρια και στην ανάλυση των παραγόντων που επηρεάζουν τη χειροτέρευση της σκολίωσης και προτείνεται από τον ορθοπεδικό χειρούργο σε συνεργασία με τον εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή.

Αν έχει το παιδί μου σκολίωση, τι δραστηριότητες απαγορεύεται να κάνει και ποιες πρέπει να κάνει;

Τα παιδιά με σκολίωση ενθαρρύνονται να ακολουθήσουν τις δραστηριότητες της αρεσκείας τους και να ζήσουν μία καθόλα φυσιολογική ζωή.

Η σκολίωση δεν πρέπει να αποτελεί τροχοπέδη στην λειτουργικότητα και την κοινωνικοποίηση του παιδιού.

Έτσι, το παιδί ενθαρρύνεται να ακολουθήσει όποια δραστηριότητα ή άθλημα του αρέσει χωρίς να μπαίνει σε καλούπια των "πρέπει" και "μη"... 

Το παιδί μου κουβαλάει βαριά τσάντα σχολείου, ή συνέχεια κάθεται στο tablet και το κινητό και σκύβει. Μπορεί αυτό να προκαλέσει σκολίωση;

Ενώ η κακή στάση του σώματος επιδεινώνει τη σκολίωση, εν τούτοις σε καμία περίπτωση η βαριά τσάντα, δεν προκαλεί σκολίωση.

Αυτό είναι ένας μύθος που ακουγόταν πολύ παλαιότερα, αλλά τα νέα ερευνητικά δεδομένα τον έχουν καταρρίψει.

Η κακή στάση του σώματος και κυρίως του αυχένα κατά την ενασχόληση με κινητό ή tablet επίσης δεν προκαλεί σκολίωση αν και αντενδείκνυται για την καλή οπτική οξύτητα.

Η κακή στάση σώματος κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι επιβαρυντική;

Μπορεί να μην προκαλεί σκολίωση όμως η κακή στάση του σώματος είναι επιβαρυντική.

Είναι ζητούμενο το παιδί με σκολίωση να περνάει όσο περισσότερο χρόνο γίνεται σε θέση μέγιστης ευθυγράμμισης και διορθωτική ως προς τη σκολίωση του.

Ζητάω από το παιδί μου να κάτσει «ίσια» αλλά δε με ακούει, γιατί;

Η σκολίωση αλλάζοντας τη στάση του σώματος δημιουργεί και την αίσθηση της σκολιωτικής θέσης ως τη φυσική θέση.

Επομένως ένα παιδί με σκολίωση όταν του πούμε να κάτσει ίσια θα προσπαθήσει να διορθωθεί.

Θεωρώντας ότι αφού του το ζητάμε μάλλον δε βρίσκεται σε ευθυγραμμισμένη θέση, όμως η προσπάθειά του δε θα είναι επιτυχημένη.

Γιατί δε μπορούν τα παιδιά να κάτσουν «ίσια» από μόνα τους;

Η σκολιωτική θέση είναι πλέον εγγεγραμμένη στον εγκέφαλο ως η φυσιολογική για το σώμα τους.

Πρέπει λοιπόν το παιδί να εκπαιδευτεί στην ευθυγραμμισμένη-φυσιολογική θέση μέσα από τις PSSE και να μάθει έτσι να τη ξεχωρίζει από τη σκολιωτική.

Η διαδικασία αυτή λέγεται αυτοδιόρθωση.

Ποιος είναι ο σκοπός των PSSE;

Ο τελικός σκοπός των PSSE όπως έχει ήδη περιγραφεί, είναι η εγκαθίδρυση της φυσιολογικής θέσης και η αναχαίτιση της σκολιωτικής θέσης στις καθημερινές δραστηριότητες αλλά και σε θέση ηρεμίας και ανάπαυσης.

Πώς επιτυγχάνεται η αναχαίτιση της σκολίωσης;

Οι μέθοδοι ασκήσεων PSSE, έχουν σαν κοινό παρονομαστή την εκπαίδευση των ατόμων σε διάφορες διορθωτικές, ως προς τη σκολίωση, θέσεις.

Έτσι το παιδί έχει μια γκάμα θέσεων στις οποίες μπορεί να μπαίνει με σκοπό να ευθυγραμμίζεται και να μειώνει τα ασύμμετρα φορτία στη σπονδυλική στήλη.

Το παιδί μου μπορεί με διατάσεις και ενδυνάμωση να διορθώσει τη σκολίωση;

Οι μέθοδοι PSSE, προσφέρουν και διάταση των βραχυμένων μυών και ενδυνάμωση των μόνιμα διατεταμένων.

Καμία όμως από τις μεθόδους δεν προσφέρει μόνο αυτό.

Επομένως οι απλές ασκήσεις και διατάσεις που κάνουμε στο γυμναστήριο μπορούν να υπάρχουν για το ευ ζην αλλά όχι για τη διόρθωση της σκολίωσης και ως θεραπευτική μέθοδος.

Ποια η διαφορά της μεθόδου Schroth από τις ασκήσεις των γυμναστηρίων ή τις κλασικές διατάσεις;

Όπως είπαμε, η σκολίωση είναι τρισδιάστατη.

  • Μέθοδος Schroth: 
  1. Η μέθοδος Schroth χρησιμοποιεί την αναπνοή. 
  2. Η αναπνοή μια από τις βασικότερες λειτουργίες του ανθρωπίνου σώματος η οποία είναι μια τρισδιάστατη κίνηση των πνευμόνων, του θώρακα και των πλευρών ώστε να ευθυγραμμίσει τη σκολίωση.
  3. Η μυϊκή ενεργοποίηση χρησιμοποιείται ώστε να υποστηρίζει και να ενισχύει το αποτέλεσμα.
  4. Η μέθοδος Schroth στοχεύει μέσω καθημερινών και απλών θέσεων, με ή χωρίς τη χρήση απλού εξοπλισμού να πετύχει μέγιστη δυνατή ευθυγράμμιση με τη χρήση της αναπνοής.
  • Στο γυμναστήριο:
  1. Οι ασκήσεις στο γυμναστήριο και οι διατάσεις συνήθως δουλεύουν σε ένα ή δύο επίπεδα. 
  2. Σε περίπτωση που κάποιες δουλεύουν τρισδιάστατα πάλι δεν ωφελούν διότι κατά τη διάρκεια τους η αναπνοή είναι πιθανό να διακόπτεται ή να διαταράσσεται ο ρυθμός της.
  3. Στα προγράμματα των γυμναστηρίων, βρίσκεται στο επίκεντρο η μυϊκή ενδυνάμωση, η γράμμωση ή "φούσκωμα" των μυών και η ελαστικότητα. 
  4. Καθώς η επικέντρωση είναι στη μυϊκή σύσπαση ή στην ελαστικότητα χάνεται η προσπάθεια για την ευθυγράμμιση της σκολίωσης. 

Γι' αυτό είναι αναγκαία η καθοδήγηση του προγράμματος από εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή στη σκολίωση.

Συμπέρασμα

Γενικά στην φυσικοθεραπεία και ειδικά σε παιδιά είναι αναγκαία η εξειδικευμένη γνώση σε κάθε τομέα με τον οποίο ασχολείται ώστε να παρέχεται το δυνατόν καλύτερο αποτέλεσμα.

Εμπιστευτείτε μόνο εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας ώστε να έχετε τα βέλτιστα αποτελέσματα και τη σωστή καθοδήγηση.

>