Τι είναι η χοροθεραπεια;
Η χοροθεραπεία ανήκει στην κατηγορία της θεραπείας μέσω της τέχνης.
Χρησιμοποιεί δηλαδή το χορό σαν θεραπευτικό μέσο.
Η θεραπευτική ιδιότητα της διαδικασίας είναι να αναγνωρίσει το παιδί τα συναισθήματα του και την προσωπικότητα του. Ο χορός είναι απελευθέρωση.
Απελευθέρωση της ψυχής, των σκέψεων μας, των συναισθημάτων.
Μέσω της κίνησης μπορούμε να επικοινωνήσουμε τις σκέψεις μας και τα συναισθήματα μας και να μεταφέρουμε ακριβώς ότι αισθανόμαστε.
Αλήθεια, πόσο όμορφο είναι να μπορούμε να εκφραζόμαστε ελεύθερα;
Με όποιον τρόπο αγαπάμε και μας κάνει να αισθανόμαστε χαρούμενοι.
Μία τέχνη τόσο μοναδική.
Μορφή ψυχοθεραπείας.
Ψυχοθεραπεία μέσω της κίνησης του σώματος όπου δεν χρειάζεται να σκεφτείς πριν πράξεις, απλά αφήνεσαι στη ροή.
Χοροκινητική λοιπόν θεραπεία ή αλλιώς χοροθεραπεία.
Μέσω της οποίας θεραπεύεις την ψυχή σου αλλά και το σώμα σου. Ενώνεις την ψυχή σου με το σώμα σου, το συναίσθημα με το μυαλό.
Ενώνεσαι επίσης με τον εαυτό σου και με τους γύρω σου. Αλληλεπιδρας και αυτοσχεδιάζεις.
Τι προσφέρει η χοροθεραπεια;
Η Μartha Graham κάποτε είχε πει, "το σώμα λέει αυτά που οι λέξεις δεν μπορούν".
Η κίνηση μετουσιώνει σε πράξεις αυτά που δεν μπορεί το άτομο να εκφράσει με λέξεις.
Η χοροθεραπεία δεν διδάσκει απλά, στο παιδί ή τον ενήλικα χορό, αλλά βοηθά να κατανοήσει την σχέση μεταξύ σκέψης, συναισθήματος και συμπεριφοράς.
Βοηθά επίσης τον καθένα, να καταφέρει να διαχειριστεί τον φόβο ή τον θυμό που ίσως αισθάνεται και δεν μπορεί να εκφράσει.
Η χοροθεραπεια, με τη βοήθεια της μουσικής και του ρυθμού, χρησιμοποιεί την ελεύθερη κίνηση, την αυτοσχεδιαστική κίνηση και έκφραση με σκοπό να ενισχύσει τη γνωστική, συναισθηματική και κοινωνική ολοκλήρωση του συμμετέχοντος.
Είναι ένα μέσο έκφρασης, κοινωνικής ένταξης και μη λεκτικής επικοινωνίας.
Κινητοποιεί το σώμα και μετατρέπει τη σκέψη σε πράξη . Έτσι αποτελεί ένα ισχυρό θεραπευτικό εργαλείο.
Χρησιμοποιεί χορογραφημένη ή αυτοσχεδιαστική κίνηση για τη διαχείριση κοινωνικών, συναισθηματικών και γνωστικών προβλημάτων.
Η χοροκίνηση αποτελεί μία από τις πιο δημιουργικές μορφές θεραπείας με σκοπό την κοινωνικοποίηση και τη βελτίωση της ψυχικής υγείας.
Πότε εμφανίστηκε στην Ελλάδα και πότε πήρε τη μορφή θεραπείας;
Εμφανίστηκε στην Ελλάδα το 1987, παρόλο που είχε ήδη εφαρμοστεί σε πειραματικό αρχικό στάδιο από τη δεκαετία του '50 στις ΗΠΑ από όπου και ξεκίνησε σαν μέθοδος με ψυχοθεραπευτική χρήση.
Η θεραπευτική πλευρά και όψη του χορού βέβαια πήρε μεγαλύτερη βάση μετά την εξέλιξη του σύγχρονου και μοντέρνου χορού όπου το αυτοσχεδιαστικό στοιχείο, η αυθεντικότητα , ο αυθορμητισμός και η υποκειμενική έκφραση κυριαρχούν στην κίνηση.
Σύμφωνα με την ADMP UK ( Association for Dance Movement Psychotherapy UK) , η ψυχοθεραπεία χορευτικής κίνησης είναι μία σχεσιακή διαδικασία κατά την οποία θεραπευτής και θεραπευόμενος χρησιμοποιούν τον χορό και την κίνηση ως μέσο επικοινωνίας κατά τη διάρκεια της θεραπευτικής διαδικασίας.
Η χοροκινητική ψυχοθεραπεία είναι βασισμένη στην προϋπόθεση ότι το σώμα και ο νους είναι αλληλένδετα, και πως η κατάσταση του σώματος μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στη διανοητική και συναισθηματική υγεία.
Μία βασική αρχή της χοροθεραπειας είναι ότι υπάρχει μία δυνατή σχέση μεταξύ κίνησης και συναισθήματος. Το άτομο χρησιμοποιεί τη σχέση αυτή για να οδηγηθεί στην προσωπική του ολοκλήρωση. ( Payne 1992) .
Η χοροθεραπευτρια Erica Hornthal κάποτε είπε:
“Η χοροθεραπεία χρησιμοποιεί την κίνηση και τη μη λεκτική επικοινωνία για τη διαχείριση ψυχολογικών και συμπεριφορικών ανησυχιών που οι λέξεις δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν”.
Ο χορός είναι μια κίνηση στο χώρο γεμάτη αρμονία, χάρη και ελευθερία.
“Όταν τα λόγια δεν αρκούν για να εξηγήσουν αυτό που νιώθεις ή ζεις τότε η κίνηση γίνεται η τέλεια έκφραση συναισθημάτων “ ( Gallina Ulanova).
Με λίγα λόγια δηλαδή, μέσω της κίνησης δίνεις φωνή σε συναισθήματα και παλιότερες τραυματικές εμπειρίες και καταστάσεις που δεν κατάφερες να διαχειριστείς και να αντιμετωπίσεις.
"Αν μπορούσαμε να το πούμε, δεν θα υπήρχε ανάγκη να χορέψουμε" όπως είπε ο φιλόσοφος Γκαρωντί .
Με ποιο τρόπο όμως ο χορός αποτελεί μέσο θεραπείας και πως βοηθάει ως θεραπευτικόεργαλείο;
Πάμε να κοιτάξουμε τώρα τον χορό με άλλη ματιά. Πάμε να τον παρατηρήσουμε ως θεραπευτικό εργαλείο και ως θεραπευτική μέθοδο.
Μέσα από την κίνηση του σώματος αντανακλάται η συναισθηματική κατάσταση, ο εσωτερικός κόσμος και η προσωπικότητα του παιδιού και του ενήλικα.
Ο χορός άρα και η χοροθεραπεία απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες, τις ανάγκες και τις διάφορες πληθυσμιακές ομάδες.
Η χοροθεραπεία έχει επηρεαστεί από την τέχνη του σύγχρονου χορού, τη μέθοδο Gestalt, την ομαδική ανάλυση και τις θεωρίες του Reich και του Jung. Διατηρεί δηλαδή, αρκετούς από τους κανόνες της κλασικής ψυχανάλυσης.
Στόχος της είναι να επιλυθούν θέματα ψυχολογίας του θεραπευόμενου, και όχι τόσο στο να διδάξει χορό, βηματολόγιο ή να βελτιώσει τη στάση του σώματος.
Σύμφωνα με την American Dance Therapy Association, οι χοροθεραπευτές εστιάζουν στο να βοηθήσουν τους θεραπευόμενους να βελτιώσουν την αυτοεκτίμηση τους ,να αναπτύξουν αποτελεσματικές επικοινωνιακές δεξιότητες και σχέσεις, να επεκτείνουν το κινητικό τους λεξιλόγιο.
Πώς γίνεται η αξιολόγηση κατά τη διάρκεια μίας συνεδρίας χοροθεραπειας;
Η κίνηση είναι το κύριο μέσο για παρατήρηση, αξιολόγηση, έρευνα, θεραπευτική αλληλεπίδραση και παρέμβαση.
Βασικό εργαλείο των χοροθεραπευτών για την αξιολόγηση, είναι το ολοκληρωμένο σύστημα ανάλυσης της κίνησης "LABAN MOVEMENT ANALYSIS" γνωστό σήμερα ως B.E.S.S ( Body. Effort. Space. Shape).
Επίσης, χρησιμοποιούνται οι δέκα αναπτυξιακοί ρυθμοί της Judith Kestenberg και το δικό της σύστημα ανάλυσης της κίνησης, που συνδυάζει το παραπάνω σύστημα με τη θεωρία της Anna Freud, πάνω στα αναπτυξιακά στάδια του παιδιού.
Η κίνηση του σώματος είναι αυτή που παρέχει το μέσο αξιολόγησης και τον τρόπο παρέμβασης για τη χοροθεραπεια, η οποία εστιάζει στην κινητική συμπεριφορά του παιδιού ή του ενήλικα και λαμβάνει υπόψιν εκφραστικές , επικοινωνιακές και προσαρμοστικές συμπεριφορές.
Φυσικά αυτό γίνεται πάντα με σεβασμό στη μοναδικότητα και τη δημιουργική ικανότητα του κάθε παιδιού ή ενήλικα.
Κατά τη διάρκεια μιας θεραπευτικής συνεδρίας παρατηρείται και αξιολογείται:
- Πώς το άτομο ενσωματώνει αυτό που ακούει ή αισθάνεται
- Πώς το βιώνει εκείνη τη στιγμή
- Ποιος είναι ο τρόπος που το σωματοποιει και το εκφράζει
- Πώς αντιλαμβάνεται και διαχειρίζεται τα συναισθήματα του
Σε ποιους απευθύνεται η χοροθεραπεια ;
Οι χοροθεραπευτές εργάζονται με παιδιά , εφήβους, ενήλικες και ηλικιωμένους με σωματικά ή ψυχικά προβλήματα και δυσκολίες.
Η χοροθεραπεια απευθύνεται σε όσους αναζητούν ή χρειάζονται την έκφραση και τη δημιουργικότητα μέσω της κίνησης και του χορού.
Η κίνηση περιέχει πολλά νοήματα και μπορεί να εκφράζει διαφορετικά πράγματα μαζί σε αντίθεση με τις λέξεις που σημαίνουν συνήθως ένα πράγμα.
Μπορεί ένα άτομο να έχει επεξεργαστεί ένα θέμα σε λεκτικό ή γνωστικό επίπεδο αλλά η κίνηση είναι αυτή που ολοκληρώνει την ψυχοθεραπευτική διαδικασία.
Σε κάθε άνθρωπο μπορεί να δράσει διαφορετικά ανάλογα με το πόσο ασφαλής αισθάνεται, ποια είναι η σχέση του με το σώμα του και πόση εξοικείωση έχει με αυτό αλλά και με την έκφραση μέσω αυτού.
Η χοροθεραπεύτρια Caroline Kinsley προσθέτει πως:
“Μια συνεδρία χοροθεραπειας μπορείνα γίνει σε συνδυασμό με το λόγο , αλλά συνήθως κατά τη διάρκεια αυτής υπάρχει απουσία λόγου και χρησιμοποιείται κυρίως η κίνηση “.
Χρησιμοποιείται μόνη της σαν μορφή θεραπείας ή σε συνδυασμό με άλλες μεθόδους;
Η χοροθεραπεία χρησιμοποιείται επίσης σε συνδυασμό με άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Όπως για παράδειγμα σε συνδυασμό με τη Γνωσιακή Συμπεριφορική θεραπεία ή άλλες μεθόδους που επίσης εστιάζουν κυρίως στο γνωστικό ή συμπεριφορικό κομμάτι.
Σε ποιες παθήσεις μπορώ να οφεληθώ;
Ο συνδυασμός των μεθόδων μπορεί να έχει πολλά περισσότερα οφέλη καθώς μπορεί να ανακουφίσει από αισθήματα όπως:
- Ανησυχία
- Χρόνιο πόνο
- Κατάθλιψη
- Προβλήματα επικοινωνίας
- Διατροφικές διαταραχές
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Άνοια
- Αρθρίτιδα
- Διαταραχές μετατραυματικού στρες
Βοηθά να χτίσουμε δεξιότητες και τρόπους αντιμετώπισης καταστάσεων που θα χρησιμοποιηθούν και εκτός του περιβάλλοντος θεραπείας .
Κατανοούμε και αναγνωρίζουμε μια αλλαγή που συμβαίνει στο σώμα ή στο συναίσθημα μας εκτός του χώρου θεραπείας.
Πάμε να δούμε όμως , ποιος είναι ο ρόλος του χοροθεραπευτη και τι προσφέρει κατά τη διάρκεια της θεραπείας;
Τι κάνουμε κατά τη διάρκεια της θεραπείας;
Ο θεραπευτής είναι ο διαμεσολαβητής, αυτός ο οποίος καθοδηγεί τη θεραπεία. Πιο συγκεκριμένα:
- Βοηθά στις αυτοεκφραστικές και αυτοσχεδιαστικες κινήσεις
- Ενθαρρύνει την παρακολούθηση των αισθήσεων και της αναπνοής κατά τη διάρκεια της κίνησης
- Προσφέρει λεκτική ή μη λεκτική παρέμβαση
- Βοηθά τον θεραπευόμενο να επεξεργαστεί τα συναισθήματα που του προκαλεί η κίνηση και να αισθάνεται αυτονομία μέσα στο σώμα του.
Αυτή η θεραπεία χρησιμοποιει μία τεχνική γνωστή ως “mirroring“, κατά την οποία γίνεται αντιγραφή κινήσεων ενός ατόμου.
Με αυτό τον τρόπο θεραπευτής και θεραπευόμενοι συνδέονται και αναπτύσσονται συναισθήματα ενσυναίσθησης.
Τι εστί χοροθεραπεια σύμφωνα με τπ Sofo Soma;
Σύμφωνα με την χοροθεραπευτρια και σωματοκεντρικη ψυχοθεραπευτρια Αναστασία Νικολίτσα ;
Η Αναστασία Νικολίτσα έχει ιδρύσει ένα ινστιτούτο που ονομάζεται Σοφό Σώμα ή Sofo Soma
- Institute of Traumatherapy και ειδικεύεται στο Body Oriented Movement Psychotherapy.
Σύμφωνα λοιπόν με τα λεγόμενα της:
"Η στιγμή της σύλληψης, όπου το σπερματοζωάριο έχει ήδη εισχωρήσει στο ωάριο και έχει γίνει η επιλογή, είναι καθοριστική για ολόκληρη την πορεία της ζωής".
"Αυτή είναι η στιγμή που αποφασίζεται ποιο γενετικό υλικό θα έχουμε διαθέσιμο ως οργανισμοί, τι μορφή θα πάρουμε, τι υλικό θα φέρουμε μαζί μας ως ανεπιλυτο τραύμα και ως ανθεκτικότητα από τους προγόνους μας και με τι είδους πόρους δύναμης θα διαχειριστούμε το πεπρωμένο μας. Η σοφία του σώματος λοιπόν έγκειται στη δόνηση αυτής της στιγμής. "
Η έκφραση της κίνησης ενός ατόμου είναι η αντανάκλαση της ενδοψυχικης του δυναμικής.
Μια αλλαγή στη συμπεριφορά της κίνησής μας αποτελεί αλλαγή στην προσωπικότητα ή στη συμπεριφορά μας.
Η κίνηση είναι ο τρόπος που εκφράζεται ο άνθρωπος πριν ακόμη μιλήσει.
Χορεύω σημαίνει εκφράζω τη σχέση μου ,τη σχέση δηλαδή του ανθρώπου, με τη φύση, την κοινωνία και το θείο.
Ο χορός είναι μια κίνηση στο χώρο γεμάτη αρμονία, χάρη και ελευθερία.
Η τεχνική του animal movement
Τι είναι όμως το animal movement;
Το αnimal movement είναι ένα είδος γυμναστικής όπου κινούμαστε σαν καποιο ζώο.
Κινούμαστε υιοθετώντας το πρότυπο κίνησης ενός ζώου, τον τρόπο δηλαδή που κινείται ένα ζώο.
Αυτό μπορεί να φαίνεται εύκολο αλλά στην πραγματικότητα απαιτεί την ενεργοποίηση πολλών μυϊκών ομάδων ταυτόχρονα.
Εφευρέτης της ιδέας του animal movement flow ήταν ο φυσικοθεραπευτής Mike Fitch, ο οποίος εμπνεύστηκε από πολλά πράγματα.
Σύμφωνα με τον Mike Fitch, η μορφή αυτής της γυμναστικής επηρεάστηκε από κινήσεις της capoeira, από αρχαίες πολεμικές τέχνες, του παρκούρ, του σύγχρονου χορού, της ενόργανης γυμναστικής και από ακροβατικά κόλπα.
Χρησιμοποιεί μόνο το βάρος του σώματος και την κίνηση κατά της βαρύτητας, προσομοιαζοντας την κίνηση ενός άγριου ζώου.
Το animal flow θεωρείται μια δυναμική μορφή άσκησης, με ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα κινητικότητας που περιλαμβάνει ασκήσεις που βασίζονται στην μίμηση ζώων και σε πρωτόγονες κινήσεις.
Χρησιμοποιούνται και τα τέσσερα άκρα μας, τα οποία είναι σε επαφή με το έδαφος.
Στο "animal movement" ξεκινάμε την κίνηση προοδευτικά, αρχίζοντας με ενδυνάμωση μέσα από συγκεκριμένες θέσεις και στάσεις, ακολουθώντας μια κινησιολογία που επιδρά θετικά στην κινητικότητα του σώματος.
Αρχικά μαθαίνουμε τεχνικές κίνησης ζώων και βασικές θέσεις ώστε να καταφέρουμε μετά να δημιουργήσουμε ένωση στις κινήσεις μας και ροή.
Το animal movement flow δεν είναι τίποτα άλλο από τον συνδυασμό της γιόγκα και κινήσεις ζώων με ροή.
Προσφέρει:
- Δύναμη
- Αντοχή
- Ευελιξία
- Ευκινησία
- Συντονισμό και συγχρονισμό
Επίσης βοηθά στην βελτίωση:
- Της συγκέντρωσης
- Της επιδεξιότητας
- Της ισορροπίας
- Της απομνημόνευσης των βημάτων κίνησης
- Και συμβάλει στην μείωση του άγχους
Είναι μια ενδιαφέρουσα και διασκεδαστική μορφή άσκησης που προσφέρει την αίσθηση της ελευθερίας και σε κρατά σε εγρήγορση.
Ο συντονισμός των κινήσεων σε συνδυασμό με την ταχύτητα και οι αργές ισομετρικές κινήσεις ενισχύουν το νευρικό σύστημα.
Ποια είναι τα αποτελέσματα της εφαρμογής του animal movement στη χοροθεραπεια;
Τα αποτελέσματα της εφαρμογής αφορούν το λειτουργικό, σωματικό και ψυχοσυναισθηματικο και κοινωνικό τομέα ανάπτυξης.
Βοηθά:
- στη δυναμικότητα του Ρυθμού
- στην απλότητα των κινήσεων
- στην επανάληψη των κινήσεων
- στη χρήση της φωνής
Σημαντικά στοιχεία της χοροθεραπειας βοηθούν
- στον κινητικό έλεγχο,
- βελτιώνουν την αναπνευστική ικανότητα,
- βελτιώνουν το καρδιακό και το κυκλοφορικό σύστημα.
Βοηθάει παιδιά με δυσκολίες στην αντιληπτική ανάπτυξη;
Η συνεδρία ακολουθεί ένα μοντέλο το οποίο ρέει, έχει μία συνέχεια, από την αρχή έως το τέλος.
Το παιδί έρχεται σε επαφή με το μοντέλο της κιναισθητηριακης, αντιληπτικής οργάνωσης το οποίο χρησιμεύει ως το μοντέλο για κοινωνικές και μαθησιακές δεξιότητες.
Αυτό είναι πολύ χρήσιμο σε παιδιά που χρειάζονται βοήθεια στην αντιληπτική ανάπτυξη και στη συγκέντρωση της προσοχής.
Επίσης σε παιδιά με:
- Μαθησιακές δυσκολίες
- Συναισθηματικές διαταραχές
- Νοητική υστέρηση
- Αυτιστικά χαρακτηριστικά
- Βοηθά στην ανάπτυξη των οργανωτικών δεξιοτήτων.
Επίσης βοηθά στην οργάνωση δεξιοτήτων αλλά και στον κινητικό έλεγχο σε άτομα με:
- Ειδικές ανάγκες
- Τύφλωση ή προβλήματα όρασης
- Ψυχοσωματικές διαταραχές
- Εγκεφαλικό επεισόδιο
- Πάρκινσον
- Αγχώδεις καταστάσεις
- Καρκινοπαθείς
Τι μέσα ή υλικά χρησιμοποιούνται συνδυαστικά στη χοροθεραπεια;
Ο χοροθεραπευτής χρησιμοποιεί υλικά και μεταβατικά αντικείμενα όπως:
- Παιχνίδια
- Κορδέλες
- Υφάσματα
- Μουσικά όργανα
- Ζωγραφική
Σε μία συνεδρία μπορεί να χρησιμοποιείται η μουσική, μπορεί και όχι.
Το σημαντικότερο είναι ότι τα αντικείμενα αυτά συμβολίζουν ή αντικαθιστούν την “ αγκαλιά” της μητέρας ώστε να μπορέσει να την αποχωριστεί και να αυτονομηθεί ο θεραπευόμενος.
Ποιες είναι οι αρχές στις οποίες βασίζεται η χοροθεραπεια ;
Οι βασικότερες αρχές στις οποίες βασίζεται η χοροθεραπεια είναι (Meekoms 2002):
- Το σώμα και το μυαλό βρίσκονται σε διαρκεί αλληλεπίδραση.
Έτσι κάθε αλλαγή που συμβαίνει στο επίπεδο της κίνησης επηρεάζει το μηχανισμό σκέψης και αντίστροφα αλλά και τη συνολική λειτουργία του ατόμου.
- Η κίνηση απεικονίζει την προσωπικότητα του ατόμου
- Σε κάθε θεραπευτική σχέση εμφανίζονται μη λεκτικά στοιχεία επικοινωνίας
- Η κίνηση μπορεί να εκφράσει ιδιαίτερες σκέψεις, καταπιεσμένα συναισθήματα, να μεταφέρει βιώματα και απόψεις
Συμπέρασμα
Οι προσωπικές μας κινήσεις εκφράζουν τη στάση και την αντίληψη μας για το περιβάλλον, τους άλλους και τον εαυτό μας.
Μέσω της χοροθεραπείας, μας δίνεται η δυνατότητα να εκφράσουμε ελεύθερα την κίνηση μας, άρα και τις σκέψεις και τα συναισθήματα μας, και να ξεκλειδώσουμε την αντίληψη που έχουμε για τον εαυτό μας.
Για αυτό κλείστε τα μάτια σας , αφεθείται ελευθεροι και κινηθείται στο χώρο χωρίς να σκέφτεστε και να κρίνεται , απλά κινήστε το σώμα σας με όποιον τρόπο εσείς θέλετε.
Αφήστε το σώμα σας να παρασυρθεί απο τη δύναμη της κίνησης και της ροής.
Τώρα σταθείτε, πάρτε μια βαθιά ανάσα και παρατηρήστε.
Πώς αισθάνεστε τώρα;
Καλή απόλαυση!
